کمیسیون های شهرداری و وظایف آن ها
با گسترش شهرنشینی و مسائل و مشکلات زندگی شهری توجه به راه هایی برای بهتر کردن زندگی شهرنشین ها ضروری است. یکی از عوامل تاثیرگذار بر زندگی شهری بحث مدیریت شهری می باشد.
یکی از ساز و کارهای مدیریت شهری نظارت سازمان ها یا نهادهایی بر فعالیت‌های شهری می باشد که انجام این نظارت بر عهده کمیسیون‌های شهرداری است که مادراین مقاله به بررسی یکی ازاین کمیسیون ها می پردازیم.
کمیسیون رسیدگی به تخلفات ساختمانی (کمیسیون ماده ۱۰۰ شهرداری)
کمیسیون ماده 100 برای همه و افرادی که درگیر ساخت و ساز یا خرید و فروش ملک هستند،نامی آشناست. این کمیسیون وظیفه رسیدگی به تخلفات ساختمانی را دارد یعنی چنانچه بنایی بدون اخذ پروانه ساخته شود، بنای ساخته شده مطابق با پروانه اخذ شده نباشد یا بعد از پایان ساخت، بخش‌های دیگری به بنا اضافه شود، کمیسیون مذکور به آن رسیدگی میکند.
طبق مادۀ 100 قانون شهرداریها، مالکان اراضی و املاک واقع در محدودۀ خدماتی باید قبل از ساختوساز از شهرداریها پروانۀ ساختمان بگیرند و شهرداریها موظف اند از طریق مأموران خود از عملیات ساختمانی بدون پروانه یا خلاف پروانه در زمین محصور یا غیرمحصور جلوگیری کنند. در صورت خلاف این ماده، همان‌طور که در مادۀ 100 اشاره شد، جلوی آن‌ها گرفته میشود و عاملان برای رسیدگی به کمیسیون مادۀ 100 ارجاع داده خواهندشد.
احداث بنای بدون پروانه (مجوز)
طبق مادۀ 100 قانون شهرداری مالکان زمین‌‌ها و املاکی که در محدودۀ شهر یا حریم آن واقع شده‌اند، باید قبل از هر اقدامی برای ساختوساز یا تفکیک از شهرداری پروانه (مجوز) بگیرند. اگربنایی بدون گرفتن مجوز ساخت از شهرداری دست به ساختوساز بزند، رأیی که کمیسیون صادر میکند در دو حالت زیر متفاوت خواهد بود:
1) اگر ساختوساز بدون رعایت اصول فنی و بهداشتی و شهرسازی باشد، کمیسیون موظف است حکم به تخریب بنا بدهد.
2) اگر ساختوساز بدون گرفتن مجوز از شهرداری باشد، اما اصول فنی و بهداشتی شهرسازی در آن رعایت شده باشد، کمیسیون می‌‌تواند حکم به تخریب یا پرداخت جریمه صادر کند. اگر حکم به پرداخت جریمه صادر شود، میزان جریمه با توجه به متراژ بنایی است که بدون مجوز ساخته شده است. در این حالت به ازای هر مترمربع بنای بدون مجوز، یک‌دهم ارزش معاملاتی ساختمان جریمه دریافت میشود. بعد از پرداخت جریمۀ شهرداری و نیز عوارض قانونی برگ پایان‌کار ساختمان صادر خواهدشد.
تخلف تراکم اضافی
مساحت زیربنای هر ساختمان در پروانۀ ساخت آن قید میشود، بنابراین اگربیشتر ازمساحت زیربنای مندرج در پروانۀ ساختمان اضافه بنا وجود داشته باشد، گفته میشود شخص مرتکب تخلف تراکم اضافی شده است. کمیسیون مادۀ 100 قانون شهرداری در این خصوص می‌‌تواند دو نوع حکم صادر کند: 1. تخریب؛ 2. جریمه.
درصورتی‌که در ساخت ساختمان اصول فنی شهرسازی و بهداشتی رعایت نشده باشد ویا کمیسیون در ابتدا حکم به پرداخت جریمه صادر کند ولی این جریمه پرداخت نشود، کمیسیون حکم تخریب بنای اضافی را صادر خواهد کرد. اگر قلع اضافه بنا ضرورت نداشته باشد، کمیسیون حکم به پرداخت جریمه صادر خواهد کرد. عواملی در صدور رأی کمیسیون به اخذ جریمه مؤثر هستند که شامل نوع استفاده از فضای ایجادشده و نوع ساختمان از نظر مصالح است. موقعیت ملک از نظر مکانی نیز از این نظر مورد بررسی قرار می‌گیرد که در خیابان اصلی، خیابان فرعی، کوچۀ بن‌باز یا کوچۀ بن‌بست قرار دارد یا خیر.
تخلف مربوط به احداث نکردن پارکینگ
در بعضی موارد با توجه به مشخصات پروانه و همچنین نقشه‌‌ها و ضوابط شهرداری احداث پارکینگ ضروری است. حال اگر سازندۀ ساختمان بدون توجه به این ضوابط پارکینگ نسازد یا اینکه ساخت پارکینگ بدون رعایت اصول فنی شهرسازی و بهداشتی باشد، سازنده مرتکب تخلف شده است. در این موارد اگر امکان اصلاح این تخلف وجود داشته باشد (پارکینگ ساخته نشده باشد، ولی امکان ساخت مجدد آن وجود داشته باشد)، حکم به اصلاح آن صادر خواهد شد. ولی اگر امکان اصلاح وجود نداشته باشد، حکم به پرداخت جریمه صادر خواهد شد. حال اگر پارکینگ بدون رعایت اصول شهرسازی، فنی و بهداشتی احداث شده باشد، کمیسیون موظف است حکم به تخریب آن صادر کند.
مستحکم نبودن بنا/ رعایت نشدن اصول شهرسازی، فنی و بهداشتی
اگر اصول فنی، بهداشتی و شهرسازی رعایت نشود و سبب شود که بنا استحکام لازم را نداشته باشد، کمیسیون موظف است حکم تخریب بنا را صادر کند.همچنین اگر اصول شهرسازی، فنی و بهداشتی رعایت نشود، کمیسیون مادۀ 100 قانون شهرداری موظف است حکم به تخریب صادر کند.
تغییر کاربری
شهرداری در شهرهایی که نقشۀ جامع شهری تهیه شده مکلف است طبق این نقشه در پروانۀ ساختمانی نوع استفاده از ساختمان را قید کند. اگر برخلاف آنچه به‌عنوان نوع استفاده در پروانه و مجوز ساخت ذکر شده، مالک منطقۀ غیرتجاری را محل کسب، پیشه و تجارت کند، شهرداری این موضوع را در کمیسیون مطرح کرده و کمیسیون پس از وثابت شدن تخلف، در مهلت مناسب درمورد تعطیلی محل تصمیم خواهدگرفت. اجرای این تصمیم با مأموران شهرداری است.
تخلف مهندس ناظر ساختمان
مهندس ناظر ساختمان برعملیات اجرایی ساختمان باید نظارت کند تا ساختمانی که ساخته میشود با مشخصات درج‌شده در پروانه و نقشه مطابقت داشته باشد. در انتهای کار هم باید تأیید کند که ساختمان ساخته‌شده با آنچه در پروانه و نقشه نوشته شده است، مطابقت دارد. اگر مهندس ناظر تخلفی را ببیند اما آن را به شهرداری اعلام نکند یا برخلاف واقع گزارش دهد و پروندۀ آن ساختمان در کمیسیون مادۀ 100 مطرح شود، شهرداری تخلف مهندس ناظر را باید به سازمان نظام‌مهندسی گزارش دهد.
تجاوز به معابر شهر
منظور قانون‌گذاراز تخلف تجاوز به معابر شهر،عقب‌نشینی نکردن مالک است و تخلف تجاوز به معابر شهر در تبصرۀ 6 مادۀ 100 قانون شهرداری زمانی محقق میشود که مالک بنا در هنگام نوسازی برخلاف پروانه یا بدون پروانه و با رعایت نکردن برهای اصلاحی مصوب شهرداری و مراجع مربوطه شروع به ساختن ملک جدید کند یا به نحوی از آنجا به ملک سابق خود و ملک فعلی شهرداری تجاوز کند.
درحقیقت شخصی که تحت عنوان تجاوز به معابر شهر متخلف شناخته میشود، ابتدامالک است و حقیقتاً تجاوزی به ملک دیگری انجام نداده و درواقع به ملک سابق خود تجاوز کرده است. ولی در اثر گذشت زمان ملک مزبور تماماً یا بعضاً در طرح‌ها‌ی مصوب شهرداری و مراجع مربوطه واقع شده است. چنین طرح‌هایی یا فوری است که دولت با پرداخت ارزش ملک به مالک و خراب‌کردن آن طرح خود را اجرا میکند یا اینکه مهم و فوری نیست، ولی حتماً باید انجام گیرد. بنابراین اگر مالک ملک قصد نوسازی یا تجدید بنا را دارد باید براساس چنین طرحی ساختوساز کند و اگر خلاف آن ساختوساز کند، بدون علم به اینکه ملک مزبور تماماً یا بعضاً مشمول تخلف تجاوز به معابر میشود، شهرداری مکلف است از ادامۀ عملیات جلوگیری کرده و در کمیسیون طرح دعوا کند.
اعضای کمسیون م 100
1- نماینده دادگستری
2- نماینده شورای شهر
3- نماینده فرمانداری
4- نماینده شهرداری
در بین این اعضا نماینده شهرداری حق رای ندارد و تنها برای بیان توضیحات در جلسات این کمیسیون حاضر می شود.
روند اجرایی کمیسیون ماده ۱۰۰ شهرداری
⦁ بعد از اعلام موارد تخلف و اخذ لایحه دفاعیه شخص پرونده برای رسیدگی در کمیسیون ماده ۱۰۰ شهرداری بدون حضور ذینفع صورت می گیرد.
⦁ هنگامی که نیاز به توضیحات ذی نفع باشد حضورایشان بلامانع است.
⦁ شهرداری و مالک یا قائم مقام وی می توانند ظرف مدت ۱۰ روز پس از ابلاغ رای نسبت به آن اعتراض نمایند.
⦁ مرجع رسیدگی به این اعتراض کمیسیون دیگر ماده ۱۰۰ خواهد بود که اعضاء آن غیر از افرادی است که در صدور رای قبلی شرکت داشته اند .
⦁ رای این کمیسیون قطعی می باشد.
