انواع دعاوی تصرف
قبل از واردشدن به بحث انواع دعاوی تصرف یا ثلاث، ابتدا معنی لغوی «تصرف» را با همدیگر مرور کنیم تا راحتتر وارد بحث شویم. تصرف یعنی «بهچنگآوردن و دستبُردزدن». وقتی شما مالک یک ملک و زمین هستید، خُب میتوانید هر دخل و تصرفی در آن انجام دهید، البته تا جایی که خلاف قانون نباشد! اما گاهی کسی مالک نیست، اما در ملک دیگران، دخل و تصرف میکند. اینجاست که انواع دعاوی تصرف مطرح میشود. ما در این متن سعی کردیم تا به موارد مختلف دعاوی تصرف بپردازیم تا با تمامی انواع تصرف آشنا شوید و خدای ناکرده اگر با مشکلی مواجه شدید، بتوانید با آگاهی قدم بردارید.
دعاوی تصرف
ما انواع دعاوی تصرف را براساس قانون آیین دادرسی مدنی بیان میکنیم و با جزئیات، هر کدام را شرح میدهیم تا هیچ شک و شبههای وجود نداشته باشد. راستی تا یادمان نرفته، اگر در مورد مسائل حقوقی سوالی داشتید با کارشناسان بنیاد حقوقی وکیل علیمردانی میتوانید تماس بگیرید.
دعوای ممانعت از حق
دعوای ممانعت از حق در شرایطی است که فرد، برای رفع ممانعت از حق ارتفاق یا حق انتفاع خود در ملک دیگری اقدام میکند. بیایید با یک مثال، وارد مساله شویم:
آقای کریمی، به آقای رحیمی گفتند که تا زمانی که من زنده هستم، میتوانی در فلان ملک زندگی کنی. حالا آقای رحیمی فوت کردند و ورثه آقای رحیمی، خانه را ترک نمیکنند. آقای کریمی میگوید که بابا من خانه را به خود آقای رحیمی داده بودم، نه ورثه ایشان. اینجاست که دعوای ممانعت از حق یکی از مهمترین انواع دعاوی تصرف مطرح میشود.
یا یک مثال دیگر که خیلی شایع است، میتوان به ملک مشاع اشاره کرد. ملک، مشاع است اما یکی از مالکان به دیگری اجازه نمیدهد که از زمینِ مشاعی عبور کند. اینجا شخص میتواند ممانعت از حق را به جریان بیاندازد و از فرد خاطی شکایت کند. حتما در این موارد با یک وکیل باتجربه مشورت کنید که دچار مشکلاتی که ممکن است در جریان پرونده به وجود آید، جلوگیری کنید.
دعوای مزاحمت
طبق ماده 160 قانون آیین دادرسی مدنی، متصرف مال غیرمنقول نسبت به کسی که برای متصرفات در قلمروی او مزاحم است، شکایت میکند. اصلا نگران نباشید، الان با یک مثالِ واضح، کاملا با دعوای مزاحمت آشنا خواهید شد.
تصور کنید که شما مالک یک واحد هستید و آب ناودان شما به خانه همسایه ریخته میشود. همسایه میتواند از شما شکاست کند. چون شما برای او مزاحمت ایجاد کردهاید و میتواند با عنوان دعوای مزاحمت از شما شکایت کند. اگر در دادگاه اثبات شود که کار شما غیرقانونی بوده و در واقع، دعوای مزاحمت اثبات شود، در این صورت حکم دعوای مزاحمت به ضرر شما صادر میشود.
نکته مهم: در دعوای مزاحمت، کسی مالی را به زور از دست کسی خارج نکرده، اما باعث ایجاد مزاحمت شده و شخص دیگر در استفاده از مال غیرمنقول خود دچار مشکل شده است.
تصرف عدوانی
تصرف عدوانی نیز یکی دیگر از انواع دعاوی تصرف است. طبق ماده 158 قانون آیین دادرسی مدنی، تصرف عدوانی زمانی اتفاق میافتد که دیگری در ملک شما دخل و تصرف کرده و باعث ایجاد تغییر در آن شده است. دو نوع از تصرف عدوانی داریم؛ یکی کیفری و دیگری حقوقی. در تصرف عدوانی کیفری، فرد میداند که در ملک دیگری دخل و تصرف ایجاد کرده است که در صورت اثبات، به حبس محکوم خواهد شد. اما در تصرف عدوانی حقوقی، فرد نمیداند. پس از اثبات آن نیز باید ملک را به صاحب اصلی خود برگرداند.
بیشترین شیوع تصرف عدوانی در املاک مشاعی و زمینهای کشاورزی اتفاق میافتد. ممکن است فردی در زمین کشاورزی شخص دیگری شروع به کشاورزی کند. پس از این که اثبات شد او در ملک دیگری به کشت پرداخته، باید همه زمین را به صاحب اصلی برگرداند. البته که تصرف عدوانی دنیایی از جزئیات است و ما اتفاقا مطلبی را مختص این موضوع برای شما آماده کردهایم. اگر سوالات بیشتری نیز دارید میتوانید با کارشناسان ما تماس بگیرید یا از بخش پشتیبانی، سوالات خودتان را بپرسید.
قواعد مشترک مربوط به انواع دعاوی تصرف
ما انواع دعاوی تصرف را برای شما شرح دادیم که شامل موارد زیر بودند:
- دعوای ممانعت از حق
- دعوای مزاحمت
- تصرف عدوانی
جزئیات هر کدام را بهصورت ریز به ریز نوشتیم تا هر موقع نیاز داشتید با مراجعه به همین مطلب بتوانید به پاسخ سوالهای خودتان برسید. الان میرسیم به قواعد مشترک در انواع دعاوی تصرف! به زبان ساده یعنی وجه اشتراکِ این سه.
- اولین وجه اشتراک انواع دعاوی تصرف در این است که همه آنها مربوط به اموال غیرمنقول هستند. پس اگر خواستید دادخواست درباره این دعاوی ارائه دهید، حتما و حتما به بخش غیرمنقولبودن اموال توجه کنید.
- دومین قاعده مشترک این است که باید اثبات سابقه تصرف صورت گیرد. ما در هر پرونده، یک خوانده و یک خواهان داریم. خواهان باید برای اثبات سابقه تصرف خود تلاش کند. مشروع یا غیرمشروعبودن سابقه تصرف در دادگاه مهم نیست. ولی در دعوای ممانعت از حق، مزاحمت و تصرف عدوانی برای این که ذی حق شناخته شوید، حتما باید سابقه تصرف به اثبات برسد.
مدت تصرف
ما گفتیم که در دعاوی تصرف (سه گانه تصرف)، حتما باید خواهان، سابقه تصرف خود را اثبات کند. خُب دادگاه چه مدتزمانی را تعیین کرده است؟ یعنی خواهان از چه زمانی باید سابقه تصرف داشته باشد؟ باید به قانون قدیم و جدید آیین دادرسی مدنی اشاره کنیم.
قانون قدیم بیان میکرد که اگر خواهان، حداقل یک سال، ملک را در تصرف خود داشت، شانس برندهشدن بالایی در پرونده دارد. یعنی باید در دادگاه ثابت میکرد که من این ملک را بهمدت یک سال در تصرف داشتم. اما در قانون آیین دادرسی مدنی، این قانون حذف شده است! باید خواهان به دادگاه ثابت کند که این ملک را در تصرف خود دارد، اما مدتزمان آن مشخص نیست و بستگی به رای و نظر دادگاه دارد. پس در قانون آیین دادرسی مدنی نمیتوانیم زمان مشخصی را برای این موضوع در نظر بگیریم.
یک قانون دیگر هم در قانون قدیم آیین دادرسی مدنی وجود داشت که امروزه حذف شده است. مدتزمان وقوع تصرف! خواهان حتما باید ظرف یک سال از وقوع تصرف، دعوای خود را به دادگاه مطرح میکرد. در قانون آیین دادرسی مدنی جدید چنین قانونی وجود ندارد.
هزینه دعاوی تصرف
دعوای ممانعت از حق جزء دعاوی غیرمالی است. یعنی چطور؟ قوه قضائیه، هر سال تعرفهای را طبق آییننامه برای هزینه دادرسی دعاوی غیرمالی تعیین میکند. دعوای ممانعت از حق نیز از این قانون پیروی میکند. بنابراین در نظر داشته باشید که اگر خودتان مسیر پرونده خود را پیگیری میکنید، هزینه اضافی پرداخت نکنید. اگر پیگیری روند پرونده خود را نیز به وکیل معتمدی سپردهاید، حتما از قبل در مورد هزینهها به توافق برسید.
در دعوای مزاحمت نیز مثل دعوای ممانعت، تعرفهها طبق آییننامه قوه قضائیه تعیین میگردد. در مورد تصرف عدوانی نیز باید در نظر بگیرید که جزء دعاوی غیرمالی است، اما تصرف عدوانی خود به انواع مختلفی تقسیم میشود که شرایط آنها براساس نوع تصرف عدوانی متفاوت است. پس حتما به این موارد توجه کنید.
وکیل انواع دعاوی تصرف
یکی از برگه برندههای شما در پیروزی در پروندههای حقوقی و مخصوصا انواع دعاوی تصرف، داشتن یک وکیل خوب است. خُب هر وکیلی نمیتواند شما را برنده میدان کند. پس باید یک سری خصوصیات ویژهای داشته باشد که شما بتوانید پیگیری پرونده خود را به او بسپارید.
اولین ویژگی وکیل خوب در زمینه انواع دعاوی تصرف، تجربه کافی است. حتما از موفقیتهای فرد در پروندههای قبلی سوال کنید. یک وکیل فعال در حوزه خانواده هیچوقت نمیتواند شما را در پرونده دعاوی تصرف بهخوبی راهنمایی کند. پس صرف این که یکی از دوستان یا فامیل شما وکیل است، نباید ملاک انتخابتان قرار بگیرد. حتما به تخصص او توجه کنید.
دومین ویژگی وکیل خوب در زمینه انواع دعاوی این است که فرد به تمامی ماده و تبصرهها مسلط باشد. حتما وکیل خود را با بررسیهای دقیق و وسواس خاصی انتخاب کنید که بعدا پشیمان نشوید. شما وقت، هزینه و انرژی خود را صرف میکنید، پس باید در این مساله، وسواس کافی داشته باشید. همیشه به افراد توصیه میکنیم که در زندگی، خیلی وسواس بیش از حدی نداشته باشند. اما در انتخاب وکیل مناسب، حتما توصیه میکنیم که بهشدت وسواس باشید!
ما در بنیاد حقوقی وکیل علیمردانی، جمعی از وکلای برتر در حوزه دعاوی تصرف را کنار هم قرار دادهایم تا براساس نیازهای شما بتوانیم به شما کمک کنیم. البته شاید فکر کنید که ما همه این ویژگیها را گفتیم تا به این نکته برسیم که ما خوبیم! اما نه. ما تمام ویژگیهای یک وکیل خوب را لیست کردیم تا شما براساس شرایط خود انتخاب کنید که چه کسی برای شما بهترین انتخاب است.
اگر در زمینه دعاوی تصرف، سوال یا مشکل خاصی داشتید میتوانید با کارشناسان ما در تماس باشید یا از بخش پشتیبانی آنلاین، سوالات خود را بپرسید.