ارث چیست؟
هنگامی که فردی فوت می نماید (به اصطلاح حقوقی به وی متوفی میگوییم) یکی از مسائلی که در رابطه با این موضوع مطرح می گردد این است که تکلیف اموال و دیون باقی مانده شخص متوفی چه می شود؟
زیرا معمولا شخص متوفی دارای اموالی است که می بایست مقررات قانونی میان بازماندگان وی یا همان وارثین تقسیم شودو از سوی دیگر دارای بدهی هایی نیز می باشد که می بایست قبل از تقسیم اموال پرداخت گردد که موضوع این نوشتار در خصوص همین اموال به جا مانده از متوفی می باشد.
ابتدا باید بدانیم ارث چیست؟
1- ارث در لغت به معنای مالی است که از شخص متوفی باقی مانده است
2-در معنای قانونی ارث نیز همین است که در این معنا از آن به ترکه نیز نام برده می شود.
موجبات ارث: (مستندات: ماده 861 تا 949 قانون مدنی)
بند1- قرابت نسبی
قرابت نسبی رابطه‌اي است كه دو شخص را مستقيماً (مانند والدين يا اولاد) يا با واسطه شخص يا اشخاص ديگر (مانند رابطه برادر با خواهر) پيوند مي‌دهد به معنای دقیق تر قرابت به معنای نزدیکی است و قرابت نسبی به معنای خویشاوندانی است که لحاظ خونی با شخص متوفی نسبت دارند بنابراین قرابت نسبی بین کسانی است که دارای یک خون و نیاکان مشترک هستند.
در قرابت نسبی سه طبقه وجود دارد که به موجب نسب ارث می برند، از جمله:
- پدر و مادر و فرزندان و نوه ها
- پدربزرگ و مادربزرگ و خواهر و برادر متوفی و فرزندان ان ها و مادر وپدر های مادربزرگ و پدربزرگ
- عمو و عمه و خاله و دایی و فرزندان ان ها
نکته:
1- در ارث در قانون مدنی قائده ای به نام الاقرب یمنع الابعد وجود دارد که منظور از این قاعده این است که تا یک نفر از طبقه اول وجود داشته باشد به طبقه دوم ارث نمی رسد و الی آخر و طبقات بعد نیز به همین ترتیب است. یعنی اینکه اگر هنگام فوت شخصی پدرش زنده باشد ولو اینکه هیچ فرزند و همسری نداشته باشد تمام ارث به پدر می رسد و چیزی به برادر یا خواهر متوفی نمی رسد.
2- به عنوان مثال اگر شخصی هم عمو باشد هم دایی، در این مثال به تمام جهات ارث می برد یعنی هم به عنوان عمو ارث می برد هم به عنوان دایی و به عبارتی دو ارث می برد؛ زیرا عمو و دایی در یک طبقه قرار دارد. اما اگر فردی هم برادر متوفی باشد و هم پسرعموی متوفی ؛چون برادر در طبقه دوم و پسرعمو در طبقه سوم قراردارد فقط به عنوان برادر ارث می برد.
استثنا: در مورد درجات فقط یک استثنا وجود دارد و آن این که اگر وراث نسبی متوفی منحصر باشند به یک عموی ابی (ابی:به معنای اینکه از یک پدر هستند)و یک پسر عموی ابوینی(ابوینی:به معنای اینکه از یک پدرومادر هستند) در اینجا با این که عمو از حیث درجه مقدم است، اما استثنائاً پسرعموی ابوینی، عمو ابی را از ارث محروم می کند.
بند2- قرابت سببی:
منظور از رابطه نسبی،رابطه خویشاوندی است که به سبب عقد ازدواج میان زن و شوهر ایجاد می شود.
ماده۱۰۳۳قانون مدنی دراین زمینه بیان میکند که هرکس در هر خطو به هر درجه که با یک نفر قرابت نسبی داشته باشد در همان خط و به همان درجه قرابت سببی بازوج یا زوجه او خواهد داشت.بنابراین پدر و مادر زن یک مرد اقربای درجه اول ان مرد و برادر و خواهرشوهر یک زن از اقربای درجه دوم ان خواهند بود.
طبق این ماده بستگان نسبی هرکدام از زن و شوهرخویشان سببی طرف مقابل محسوب می شوند.بنابرین مثلا پدر یک مرد که خویش نسبی درجه یک اواست،اگر این مرد ازدواج کندپدر اوخویش سببی درجه یک همسرش خواهد بود.پس بستگان نسبی هریک از زن وشوهر درجه ای که در قرابت نسبی داشته اند را درقرابت سببی نیز حفظ میکنند.
حال مهم ترین اثری که قرابت نسبی داردطبق ماده۸۶۴قانون مدنی ا این است که سبب ارث بردن زن و شوهر از یکدیگر می شودالبته دائم بودن عقد ازدواج بین زن و شوهر نیز شرط است.
ممکن است سوال پیش بیاید که اگر شخص وارثی از دو جهت نسبی و سببی ارث ببرد مثل این که شخصی هم دخترعموی متوفی باشد و هم همسر متوفی؛ در این صورت تکلیف چیست؟؟جواب اینکه از هر دو جهت ارث خواهد برد.
هشدار:
1. مطالب ارائه‌شده صرفا جنبه پژوهشی داشته و درهرحال اسباب بی‌نیازی شما از وکالت یا مشاوره با وکیل دادگستری متخصص در موضوع را فراهم نمی‌آورد. زیرا ممکن است شما پس از خواندن مطالب ذیل استنباطی کاملاً متفاوت با یک حقوقدان داشته باشید. یا اینکه قاضی رسیدگی‌کننده به دعوای مطروحه استنباط متفاوتی از قوانین داشته باشد. و یا در جلسه رسیدگی سؤالات متفاوت (بعضاً جهت‌دار به لحاظ حقوقی) مطرح گردد که نیاز به پاسخگویی فوری و حقوقی دارد.
از سوی دیگر بامطالعه مطالب حقوقی ممکن است شما نیز به‌مانند بسیاری از مراجعین به دادگستری در تبیین خواسته و طرح دفاعیات به‌طور شفاهی و کتبی دچار اشتباه شوید. و تصورات ذهنی متفاوتی از حقوقدانان را به دادگاه ارائه دهید که نهایتاً خسارات و صدمات غیرقابل جبرانی را برای شما فراهم آورد زیرا وکلای دادگستری در موضوعات حقوقی به تشخیص خود عمل می‌نماید و از سوی دیگر درگذر زمان ممکن است دفاعیات آنها در پرونده‌های مختلف و حتی در جریان سیر یک پرونده اختلافات فاحشی را داشته باشد تا بتوانند بهترین نتیجه را به نفع موکل خود کسب نماید.
2. هر گونه کپی برداری غیرمجاز و خلاف قانون که اسباب تضییع حقوق معنوی مولفین را داشته باشد موجب تعقیب قانونی است.
