ممکن است مغازه یا ملک تجاری با موضوع فعالیت مشخصی به شخصی اجاره داده شود. که پس از مدتی این شخص بدون آنکه به موجر (در اصطلاحات قراردادی به شخصی که ملک را اجاره داده است موجر میگویند.) اطلاع دهد اقدام به راهاندازی شغل دیگری در این محل نماید. که در این مقاله سعی داریم این موضوع را بررسی نماییم.
قراردادهای اجاره بهطورمعمول به دودسته تقسیم میشوند. که اصطلاحاً به آنها قراردادهای اجاره مشمول قانون سال 1356 و قراردادهای اجاره مشمول قانون 1376 میگویند. برای پاسخ به سؤال این مطلب میبایست ابتدا مشخص شود قرارداد اجاره ما مشمول کدام قانون است!
سؤال: چه قراردادهایی مشمول قانون سال 1356 است و چه قراردادهایی مشمول قانون 1376؟
بهطورکلی قراردادهایی که زمان تنظیم قرارداد اجاره اولیه آنها قبل از سال 1376 است. مشمول قانون روابط موجر و مستأجر سال 1356 میباشند. و بالعکس آن قراردادهای اجاره بعدازاین تاریخ مشمول قانون روابط موجر و مستأجر سال 1376 میباشند. (ممکن است که قرارداد اجاره بارها تمدیدشده است و مهم برای بررسی حقوقی قرارداد اجاره این است که اولین قرارداد در چه تاریخی به امضای موجر و مستاجر رسیده است.)
سؤال: تخلیه به جهت تغییر شغل در قراردادهای مشمول قانون روابط موجر مستأجر سال 1356 به چه نحو است؟
- در قراردادهای مشمول سال 1356 بهطور قانونی موجر (شخص اجاره دهنده) صرفاً در موارد پیشبینیشده قانونی میتواند مستند به ماده ۱۴قانون روابط موجر و مستأجر مصوب سال ۱۳۵۶تقاضای تخلیه نماید. که دربند ۷ این ماده، چنین مقررشده است: در مورد محل کسب و پیشه و تجارت هرگاه مورد اجاره برای شغل معینی اجاره داده شود. و مستأجر بدون رضای موجر شغل خود را تغییر دهد. مگر اینکه شغل جدید عرفاً مشابه شغل سابق باشد.
- مطابق با این مادهقانونی ملاحظه میشود که قانونگذار صراحتاً اعلام نموده است که میبایست اثبات شود که مورد اجاره برای شغل معینی به اجاره دادهشده باشد به عبارتی چنانچه منظور مستأجر و موجر دایر کردن شغل معینی در مورد اجاره نباشد این موضوع نمیتواند موجبی برای تخلیه محل باشد ممکن است این سؤال پیش آید که قصد طرفین در این خصوص چگونه اثبات میشود که پاسخ این است که یکی از موارد درج عین مطلب است که بهعنوان مثال: مورد اجاره برای شغل خیاطی اجاره دادهشده است و البته راههای اثباتی دیگری نیز در این خصوص وجود دارد.
- یکی از تأکیدات قانونگذار این است که شغل جدید مشابه شغل سابق نباشد. که در این خصوص سؤالی که مطرح میشود این است که آیا در این خصوص ضابطه تشخیصی خاصی وجود دارد؟ که پاسخ این است که خیر. و ضابطه تشخیصی خاصی وجود ندارد و دادگاه در این خصوص با توجه به دفاعیات طرفین رأی صادر مینماید.
وفق این مقرره قانونی به نظر میرسد. چنانچه مستأجر اقدام به تأسیس و انجام و یا تغییر شغلی غیرمشابه با شغلی که در اجارهنامه قیدشده است. یا به هر نحو موردتوافق طرفین قرارگرفته است نماید. به مستأجر حق کسب و پیشه تعلق نمیگیرد، و البته این حق کسب و پیشه متفاوت از حق سرقفلی است. که مستأجر در ابتدای اجاره به موجر پرداخت نموده است.